Zielono mi, czyli pocałuj żabkę w łapkę

Rozwój cywilizacyjny pociąga za sobą konieczność rozbudowy infrastruktury, której integralną częścią są drogi. Budowa dróg zwłaszcza na etapie inwestycyjnym powoduje poważne ingerencje w środowisko, wynikające z konieczności technologicznych.

Inwestycje drogowe mogą prowadzić do powstania szeregu negatywnych skutków, na które podatne są płazy. Do najważniejszych należą:

- likwidacja siedlisk zarówno wodnych, jak i lądowych,
- zmiana stosunków wodnych,
- przecięcie naturalnych tras migracji zwierząt,
- kolizje z pojazdami mechanicznymi,
- obecność licznych „pułapek" towarzyszących infrastrukturze komunikacyjnej takich jak: studzienki spływowe, osadniki, studnie wpadowe itp.

Większość gatunków płazów prowadzi aktywny, choć skryty tryb życia. Jest to szczególnie widoczne w okresie wiosennym i jesiennym kiedy podejmują one wędrówki rozrodcze albo przemieszczają się do miejsc zimowania.
Szczególnie duża śmiertelność zwierząt następuje w okresie migracji, jeśli inwestycja drogowa przecina trasę wędrówek płazów do miejsc rozrodu bądź zimowania. Na uwagę zasługuje fakt przywiązania płazów do konkretnych zbiorników wodnych, w których przystępują do rozrodu (filopatria). Wędrówki rozrodcze przybierają charakter masowy lub też rozproszony, a płazy w tym okresie potrafią pokonywać wielokilometrowe odcinki dzielące miejsca zimowania od miejsc rozrodu.
Drugie nasilenie migracji przypada na okres jesieni, kiedy to zwierzęta przemieszczają się na zimowiska. Wędrówki te mają charakter bardziej rozproszony niż migracje rozrodcze, jednak także w tym okresie działalność człowieka może powodować wśród nich wzmożoną śmiertelność.
Trzecim newralgicznym okresem w życiu płazów jest czas opuszczania zbiorników wodnych przez młode, urodzone w danym roku zwierzęta. Masowe wędrówki młodocianych osobników dotyczą zwłaszcza gatunków, u których występuje silna filopatria, zwłaszcza ropuch oraz żaby trawnej i moczarowej.

W przypadku inwestycji drogowych zaprzestanie prac na czas migracji nie zawsze przynosi pożądane efekty. Miejsce budowy nawet gdy nie ma tam ludzi i pracujących maszyn usiane jest pułapkami, które często okazują się dla płazów śmiertelne. Są to najczęściej wykopy do których zwierzęta wpadają, a z których nie mogą się później wydostać. W trakcie budowy stosowane są także środki chemiczne, które mogą być dla płazów szkodliwe mimo, że są bezpieczne dla ludzi i innych grup zwierząt. Dlatego też najlepszym sposobem ochrony płazów w trakcie budowy dróg, jest ich zatrzymywanie przed terenem budowy płotkami, które kierują migrujące zwierzęta inną trasa. Jeśli takie skierowanie jest niemożliwe zwierzęta są chwytane w specjalne pułapki i wywożone w inne miejsca poza obszar budowy.

W roku 2011 tego typu akcję przenoszenia płazów i gadów przeprowadzili pracownicy: dr Mirosław Grzybowski dr Bogdan Wziątek dr Joanna Duriasz, dr Magdalena Bowszys oraz studenci Wydziału Ochrony Środowiska i Rybactwa. Działania prowadzone były w związku z budową drogi ekspresowej S 7 na odcinku pomiędzy Pasłękiem a Miłomłynem. Sama zaś akcja finansowana była przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w Olsztynie.
Dla ochrony płazów teren budowy ogrodzono łącznie 11 kilometrami płotków. Płotki te były dwojakiego rodzaju:
- izolujące, których zadaniem było skierowanie migrujących płazów na inną trasę tak by ominęły one teren budowy
- płotki wyposażone w pułapki, które stosowano na tych odcinkach gdzie nie było możliwości skierowania płazów na bezpieczną trasę.

Akcję przenoszenia płazów i gadów prowadzono dwukrotnie. Wiosną przez 21 dni i jesienią przez 10 dni tak aby obejmowała ona zarówno migracje wiosenne jak i jesienne.
W trakcie akcji łącznie odłowiono i przeniesiono w inne miejsca 2819 osobników należących do 11 gatunków w tym kumaka nizinnego, który należy do gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. Wiosną odłowiono 2089 płazów, jesienią zaś 732 osobniki. Najwięcej zwierząt stwierdzono w rejonie Pasłęka gdzie na odcinku 525 odłowiono łącznie wiosną i jesienią 2082 płazy.
Zapraszamy wszystkich chętnych do studiowania na Wydziale Nauk o Środowisku (uprzednio Wydział Ochrony Środowiska i Rybactwa).