Katedra Turystyki, Rekreacji i Ekologii

Wydział Nauk o Środowisku
Uniwersytet Warmińsko–Mazurski w Olsztynie

Korzenie katedry nierozerwalnie związane są z powstaniem w 1951 roku Wydziału Rybackiego w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie. Jednym z głównych założycieli jednostek organizacyjnych na wydziale był Profesor Przemysław Olszewski, który jednocześnie został kierownikiem Zakładu Hydrochemii, przekształconego później w Katedrę Limnologii. Niezwykle ważnym osiągnięciem Profesora było opracowanie metody oczyszczenia Jeziora Kortowskiego, polegającej na zamknięciu odpływu wód powierzchniowych i odprowadzeniu, przez ułożony na dnie zbiornika rurociąg, wód naddennych. Profesor był autorem wielu prac naukowych z zakresu limnologii, hydrochemii i ochrony wód.

W 1952 roku pracę zawodową nauczyciela akademickiego w Katedrze Limnologii Wydziału Rybackiego rozpoczęła Profesor Aleksandra Sikorowa, a rok później Profesor Zofia Różańska. Obie Panie miały duży wpływ na rozwój badań biologicznych w katedrze.

W latach 1966–1968 nastąpił podział Wydziału Rybackiego i katedry specjalizujące się w problematyce morskiej przeniesiono do Wyższej Szkoły Rolniczej w Szczecinie, a część śródlądowa wydziału znalazła się w strukturach Wydziału Zootechniki, jako Oddział Rybactwa Śródlądowego, w tym Katedra Limnologii.

W reorganizowanej uczelni, rok 1970 przyniósł kolejne, bardzo ważne zmiany. Został powołany Wydział Ochrony Wód i Rybactwa Śródlądowego. Zgodnie z obowiązującą wówczas strukturą instytutową na uczelni, utworzono Instytut Hydrobiologii i Ochrony Wód. W latach 70. w instytucie rozpoczął pracę Profesor Lesław Turoboyski. Był wybitnym specjalistą w zakresie biologii sanitarnej, poszerzający wiedzę o środowiskach wodnych, szczególnie tych pozostających pod wpływem gospodarczej działalności człowieka. Bardzo cenne okazały się prace nad przystosowaniem systemu saprobowości do warunków naszego kraju i doskonaleniem metod analizy biologicznej wód na użytek monitoringu biologicznego.

W ramach kolejnej restrukturyzacji wydziału, w 1983 roku, powołano Katedrę Biologii Wody i Ścieków, której kierownictwo objęła Profesor Aleksandra Sikorowa. Działalność badawczą rozpoczęła od prac nad fauną denną Jeziora Kortowskiego. W swojej pracy naukowej koncentrowała się na faunie dennej zbiorników wodnych oraz biologii i ekologii organizmów słodkowodnych. Pani Profesor cieszyła się wielkim zaufaniem i szacunkiem współpracowników i młodzieży akademickiej. W 1994 roku Pani Profesor A. Sikorowa przeszła na emeryturę. Kierownictwo po niej objęła Profesor Zofia Różańska. Koniecznością zmieniającej się struktury organizacyjnej wydziału oraz dostosowania do stale modernizowanego programu nauczania i prowadzonych badań była zmiana w 1997 roku nazwy wydziału na Wydział Ochrony Środowiska i Rybactwa. Równocześnie nastąpiła zmiana nazwy katedry na Katedrę Ekologii (1998), której kierownictwo objęła Profesor Zofia Różańska. Działalność naukowa Pani Profesor od początku ukierunkowana była na zagadnienia związane z przybrzeżnymi wodami słonawymi, Zalewem Wiślanym i Morzem Bałtyckim. Kompleksowe ujęcie tematów badawczych zapewniło Pani Profesor pozycję znanego specjalisty w zakresie hydrobiologii wód słonawych.

Po przejściu Pani Profesor Zofii Różańskiej na emeryturę (1998) nastąpiła kolejna zmiana nazwy katedry na Katedrę Ekologii Ewolucyjnej (1999), a jej kierownikiem został Profesor Zbigniew Endler, który później kierował nowo powstałą Katedrą Ekologii Stosowanej (2005). Zasługą Profesora był rozwój badań związanych z ekologią roślin i ochroną przyrody. Zajmował się również popularyzowaniem nauki. Od 2010 roku kierownikiem Katedry Ekologii Stosowanej został dr hab. Marek Kruk, prof. UWM. Profesor wniósł do rozwoju katedry tematykę związaną z biogeochemią ekosystemów, w tym bagiennych i torfowiskowych, a w szczególności przywrócił w katedrze zainteresowanie Zalewem Wiślanym. W latach 2008–2011 był koordynatorem wielodyscyplinarnego projektu polsko–norweskiego „System informacji środowiskowo–przestrzennej jako podstawa do zrównoważonego gospodarowania ekosystemem Zalewu Wiślanego” o akronimie VISLA. W ramach projektu pracownicy katedry przeprowadzili badania hydrobiologiczne i hydrochemiczne, które stanowiły podstawę do systemu monitoringu i analiz przestrzennych Zalewu. Trzon naukowy katedry w tych latach tworzyli, oprócz wymienionych wyżej profesorów także Profesor Janusz Terlecki zajmujący się badaniami ichtiologicznymi i zastosowaniami w nich statystyki oraz Profesor Ewa Paturej, specjalizująca się w ekologii zooplanktonu wód słonawych.

Senat uczelni, mając na względzie rozwój oferty dydaktycznej i obszarów badawczych oraz potencjał intelektualny i strukturę kadry, uwzględniając wzorce międzynarodowe, a także odwołując się do akademickiej i społecznej misji oraz strategii rozwoju wydziału zmienił w 2012 roku dotychczasową nazwę wydziału na Wydział Nauk o Środowisku.

W 2011 roku wydział rozszerzył ofertę kształcenia, tworząc studia licencjackie pierwszego stopnia na kierunku turystyka i rekreacja, a od roku akademickiego 2015/2016 uruchomiono na tym kierunku drugi stopień kształcenia. Jednocześnie w 2013 roku powstała nowa jednostka organizacyjna wydziału tj. Katedra Turystyki i Rekreacji, której kierownikiem został dr hab. inż. Andrzej Skrzypczak, prof. UWM. Bardzo duże zainteresowanie kandydatów kierunkiem kształcenia turystyka i rekreacja sprawiło, że liczni pracownicy wydziału zaczęli poszerzać swoje kompetencje do prowadzenia dydaktyki na tym kierunku, szczególnie w obszarze przedmiotów ekologiczno-przyrodniczych. W 2015 roku następuje połączenie dwóch katedr tj. Katedry Ekologii Stosowanej oraz Katedry Turystyki i Rekreacji i powstaje nowa jednostka Katedra Turystyki, Rekreacji i Ekologii, której kierownikiem została dr hab. inż. Ewa Paturej, prof. UWM.

Aktualny kierunek badań prowadzonych w katedrze to: „Uwarunkowania środowiskowe, społeczno-gospodarcze i turystyczno-rekreacyjne w relacji człowiek – środowisko”, gdzie realizowane są następujące zadania: 
·    środowiskowe uwarunkowania gospodarowania zasobami przyrodniczymi,
·    bioindykacja środowisk wodnych,
·   uwarunkowania środowiskowe i społeczno-ekonomiczne turystyczno-rekreacyjnego użytkowania wód i ich zlewni,
·    wpływ aktywności ruchowej na strukturalno-funkcjonalne uwarunkowania sprawności fizycznej.

Katedra, łącznie z poprzedzającymi ją jednostkami, jest miejscem aktywności naukowej
i dydaktycznej szeregu cenionych polskich uczonych. Pracowali w niej i brali czynny udział w budowaniu potencjału naukowego znani w kraju: hydrobiolodzy - Bohdan Draganik i Bogusław Zdanowski;
geografowie - Włodzimierz Marszelewski, Leszek Butowski, Marek Degórski;
kultura fizyczna - Elżbieta Huk-Wieliczuk, Tadeusz Rynkiewicz;
nauki społeczne i teologiczne - Ks. prof. Cyprian Rogowski.

Aktualnie w Katedrze Turystyki, Rekreacji i Ekologii zatrudnionych jest 22 pracowników (stan na dzień 01.01.2019).

Dr hab. inż. Ewa Paturej, prof. UWM
Kierownik Katedry Turystyki, Rekreacji i Ekologii